Onderduikers verstopt tussen SS-ers in poortgebouw Huis Doorn

Door Marcel Bos

Sigurd von Ilsemann, vleugeladjudant van Keizer Wilhelm II trouwde met Elisabeth Bentinck, gravin van kasteel Amerongen. Tot 1945 woonden ze in het kasteel.

Von Ilsemann was meer dan een trouwe adjudant. Hij was Pruisisch militair; oprecht, rechtvaardig en consequent. De tweede wereldoorlog liet op de Heuvelrug verhoudingsgewijs minder sporen na, misschien wel door het bondgenootschap tussen de burgemeester van Doorn, Baron van Nagell en voormalig adjudant Von Ilsemann. Jaap Holwerda verdiepte zich als rondleider van Huis Doorn in de geschiedenis van zijn bijzondere bewoner Keizer Wilhelm II. Deel 4.

Onderduikers verstopt boven SS kantoor in poortgebouw

“Van Nagell koos een vrije rol in zijn functie als burgemeester en Von Ilsemann dekte dat af richting Duitse bezetter, maar hij nam daarmee grote risico's,” vertelt Holwerda. “Het poortgebouw van Huis Doorn werd bemand door de SS. Dit was om de keizer te isoleren wiens verhaal niet in de nazi-ideologie paste. Na het overlijden van de keizer in 1941 bezochten NSB'ers Huis Doorn. De rondleidingen voor NSB-ers waren kil en inhoudsloos. Von Ilsemann sprak over NSB-ers als landverraders en tuig. Holwerda vertelt dat de Leersum/Amerongse burgemeester Van den Bosch en zijn secretaris weigerden lijsten van mannen tussen 18-45 jaar aan de bezetter te geven waarna ze na verhoor in de gevangenis belandden. Von Ilsemann greep in en wist het strenge regiem voor hen te verzachten. Na een paar maanden kwamen beiden vrij. Holwerda: “Als een Duits militair zijn boekje te buiten, was een melding aan Von Ilsemann voldoende. De bekende fiets uit de Tweede Wereldoorlog? Inderdaad, Von Ilsemann bezorgde die terug bij de rechtmatige eigenaar.” Van Nagell stelde op 31 maart 1945 een officieel document op waarin de majoor werd vrijgepleit van collaboratie met de bezetter.

Majoor streed aan de juiste kant

“Verhoudingsgewijs overleefden veel onderduikers de oorlog op de heuvelrug. De dorpen alhier zijn door Canadezen en Engelsen pas op 7 mei 1945 bevrijd,” zegt de rondleider van Huis Doorn. “De bevrijders konden destijds in het Engels lezen dat de majoor aan de juiste kant had gestreden! Met Elisabeth Bentinck was het anders. Haar oudste zoon diende aan het oostfront en de middelste zoon in Erwin Rommels Afrikakorps. Beiden moesten wegens hun Duitse paspoort in het Duitse Leger dienen. Elisabeth collecteerde aan het einde van de oorlog nog voor Duitse militairen aan het oostfront, de zogenaamde winterhulp. Door haar erfdeel in kasteel Amerongen, confisqueerde de Nederlandse Staat het kasteel tijdelijk als vijandelijk bezit. Ook is zij korte tijd gevangen gezet. Waarschijnlijk op voorspraak van de burgemeesters werd haar deze misstap vergeven. Alleen de jongste zoon ontsprong de dans. Hij had een Nederlands paspoort en was te jong om aan oorlogshandelingen te hebben deelgenomen. Voor alle informatie dank ik Familie Petersen, Loek Caspers en 'Freek'.”