List en bedrog tijdens WO I

Door Marcel Bos

Wie aan Huize Doorn denkt, denkt onvermijdelijk aan de Eerste Wereldoorlog.

Veel is er over deze oorlog en de Nederlandse neutraliteit geschreven, maar een aantal opmerkelijke zaken zijn wellicht toch wat onderbelicht gebleven.

Tot 1914 was Nederland eerder pro Duits dan pro Engels. Die vriendschap begon al met het Pruisische koninkrijk en liep over naar het latere Keizerrijk. Het dagblad De Telegraaf was destijds pro Engels, maar alle andere kranten waren neutraal of eerder nog pro Duits. Koningin Wilhelmina en opperbevelhebber Generaal Snijder waren ook eerder genegen de Keizerlijke zijde te ondersteunen.

De inval van Duitsland via België, in de hoop hiermee een snelle overwinning op Frankrijk te kunnen forceren, had een stroom van 1 miljoen Belgische vluchtelingen tot gevolg.

Dodendraad

Vele (jonge) mannen brachten hier hun familie in veiligheid, om zich daarna via Engeland en Frankrijk te voegen bij de geallieerden, om zo de bezetter te bestrijden. Om dat te voorkomen legden de Duitsers een 332 km lange hoogspanningsdraad aan op de Nederlands-Belgische grens. Tevens moest deze ‘dodendraad’ Duitse desertie voorkomen en zouden spionnen via Nederland, België niet meer binnen kunnen komen. Binnen 1 jaar keerde 90% (!) van de vluchtelingen terug naar hun bezette land.

Tot 1915 bleven de grote slachtpartijen uit. Bekend is dat een groep Duitse militairen (Saksen) excuses aan de Engelsen aanbood toen er een granaat in de Engelse linies was beland. De daders waren Pruissen geweest en werden door de Saksen vervolgens aangesproken op hun wangedrag. Het is ook de Kerst van 1914 waarbij Duitsers, Engelsen en Fransen hun loopgraven verlieten om dit gemeenschappelijk te vieren.

Foto onderschrift: De traditionele pickelhaube. Juist in de loopgraven van WOl is deze zo herkenbaar en kwetsbaar. Vanaf 1915 wordt de Stahlhelm ingevoerd die zoveel meer bescherming bood.

Hulpkruiser Lusitania als lokaas ingezet

Bekend is ook het voorval waarbij een Engels schip voortijdig gewaarschuwd werd dat het getorpedeerd zou worden, waarop de bemanning van boord ging. Het schip werd geraakt door een torpedo. Vervolgens nam een Duitse U-boot de reddingsboot op sleeptouw en sleepte het naar de veilige kust. Door ophitsing, intimidatie en propaganda zou de oorlog volgen zoals wij die kennen. De tegenstander werd anoniem, het ging alleen nog om de ‘eer’ waarbij het slachthuis werd geautomatiseerd. De Amerikanen hadden een doorbraak kunnen forceren, maar zij hadden echter weinig zin in deze waanzin. Een Engelse hulpkruiser genaamd Lusitania met passagiersaccommodatie werd als lokaas ingezet. Het schip werd op 7 mei 1915 door 1 torpedo getroffen opdat de passagiers de gelegenheid zouden hebben het schip te verlaten. Door de vele munitie aan boord waren de gevolgen echter rampzalig: 124 Amerikanen stierven. Amerika was razend, maar het zou nog anderhalf jaar duren voor zij aan de oorlog gingen deelnemen. Pas nadat de Duitse minister Zimmermann van buitenlandse zaken aan de Mexicanen vroeg of er niet preventief aan de grens van de VS een front geopend kon worden, voegde Amerika zich bij de strijd. Ondertussen bracht de Duitse Generaal Ludendorff Lenin vanuit Zwitserland naar Petersburg om daar het vuurtje van de Russische revolutie extra op te stoken.

Foto onderschrift: Een U boot gelijkend op de U20 van kapitein Schwieger. Die later in een "showproces" veroordeeld zou worden voor het torpederen van de Lusitania

Het Zimmermanntelegram was een telegram dat op 16 januari 1917 door de Duitse minister van buitenlandse zaken Arthur Zimmermann naar de Mexicaanse ambassadeur werd gestuurd, met het verzoek Mexico over te halen deel te nemen aan de Eerste Wereldoorlog aan de kant van Duitsland. Het telegram werd door de Britse geheime dienst onderschept en doorgespeeld aan de Amerikaanse regering. Dit telegram was de directe aanleiding voor de deelname van de Verenigde Staten aan de oorlog.

Foto onderschrift: gecodeerd telegram Zimmermann