Majoor Von Ilsemann

Door Jaap Holwerda, 16 januari 2020 (De Stichtse)

Toen ik 60 jaar geleden, als 10 jarige, Huis Doorn voor het eerst bezocht gebeurde er iets met mij, wat me tot de dag van vandaag nog bezighoudt. Zo ontving ik onlangs uit Amerongen documenten die bevestigen wat ik al eerder had vernomen. Hiermee is waarheidsvinding nu recht gedaan.

Na de tweede wereld oorlog werden er, door het z.g. Beheersinstituut, veel zaken die personen die gecollaboreerd hadden in beslag genomen. Het hebben van een Duits paspoort was al extra verdacht. In september 1939 werd von Ilsemann ontboden bij de Duitse gezant, Graaf von Zech, te den Haag. De Duitse legerleiding had de adjudant benoemd tot officier van de Duitse inlichtingen dienst. Alleen beëdiging door Hitler in Berlijn diende nog te gebeuren. Nu bezocht von Ilsemann regelmatig Duitsland, maar hij was te veel royalist om nazi te kunnen zijn. Hij bezocht de kliniek van Dr Voorhoeve in Oudenrijn bij Utrecht, alwaar al snel een "hartgebrek" werd geconstateerd. Berlijn accepteerde deze "diagnose", de Majoor was verder vrijgesteld van militaire dienst ! Overigens worstelde von Ilsemann met zijn gezondheid, naar zijn zeggen ten gevolge van drinken van verkeerd water in de Oekraïne, maar hartproblemen?

Ook wel heel bizar is dat juist op de avond voorafgaande aan de Duitse inval in 1940 de familie Ilsemann een "gezellig" samenzijn in kasteel Amerongen had met een aantal Nederlandse officieren, waaronder een paar NSB'ers. De avond werd afgesloten met een bezoek aan het theehuis "Berghuis" te Amerongen. In de loop van die avond werden er officieren opgeroepen zich met spoed bij hun manschappen te voegen, daar er onrust bij de grenzen werd gemeld. In Amerongen had men hier het al snel over het "kastelenverraad".

Seyss-Inquart stelde al vrij vroeg in de oorlog het z.g. winterhulp fonds in. In Nederland gold toen al "geen knoop van mijn gulp voor de winterhulp". Toen de vrouw van von Ilsemann, tegen het advies van de familie, in 1944 met de collectebus rond ging was de maat vol. Wellicht dat haar oudste zoon en scheikundige Wilhelm (petekind van Wilhelm II) die op dat moment aan het oostfront zat als motivatie. Waar de collecte voor bedoeld was, Amerongen wist het wel.

Gelukkig stond er veel tegenover. Zo heeft von Ilsemann kunnen voorkomen dat de dijken tussen Amerongen en Wijk bij Duurstede werden doorgestoken endat de boeren daar werden gedeporteerd. Enig eigen belang had de familie door het grondbezit daar wel. Tevens zijn er in Huis Doorn onderduikers gehuisvest geweest en heeft hij tal van hand en span diensten geleverd aan de goede burgemeesters op de heuvelrug, zoals het vrijpraten van geïnterneerden. Alleen Driebergen kende een NSB burgemeester. Maar daar, zoals ook in Doorn, was er een "milde" Orts commandant, die het huis bewoonde recht tegenover het Schaepman monument.

Al met al veel discussies waarbij juist Huis Doorn door het oog van de naald is gekropen, met pas in 1952 een beschermde status.